Μήνας Επανάστασης | Ναυμαχία Σπετσών

Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΑΡΜΑΤΑ

Οι Φιλικοί γνωρίζουν ότι η συμμετοχή του στόλου είναι πολύ σημαντική για την επιτυχή εξέλιξη του αγώνα. Πρέπει να έχουν τον έλεγχο και των υδάτινων δρόμων! Μετά από πολλές συζητήσεις, η επανάσταση αποκτά, πλέον, τον δικό της στόλο από τρία νησιά: την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά. Ο στόλος των αγωνιστών γίνεται γνωστός και ως «Τρινήσιος». Τα πλοία είναι κυρίως μικρά και εμπορικά, αλλά μπορούν να κινηθούν πολύ γρήγορα στο νερό. Το πιο δυνατό ελληνικό πλοίο είναι το πυρπολικό. Οι πλοίαρχοι είναι έμπειροι καπετάνιοι που γνωρίζουν πολύ καλά τα νερά της περιοχής, ενώ οι γυναίκες καπετάνισσες είναι εκείνες που προσφέρουν τα πλοία τους μαζί με την περιουσία τους για να εξοπλίσουν και να τροφοδοτήσουν το ναυτικό σώμα των Αγωνιστών. Από αυτές ξεχωρίζουν οι Λασκαρίνα Πινότση- Μπουμπουλίνα και Μαντώ Μαυρογένους, οι οποίες παίρνουν μέρος στον θαλασσινό αγώνα.

Οι νίκες του στόλου δεν αργούν να φανούν από το πρώτο χρόνο της επανάστασης! Μετά την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κωνσταντίνο Κανάρη στη Χίο, οι Οθωμανοί ετοιμάζουν νέες επιχειρήσεις εναντίον των Αγωνιστών με τη συνεργασία των Αιγυπτίων. Έτσι, λοιπόν, ο οθωμανικός στόλος ξεκινά το καλοκαίρι του 1822 για το νησί των Σπετσών με στόχο να το κατακτήσουν, ώστε να μπορούν μετά να βοηθήσουν τους δικούς τους στην πολιορκία του Ναυπλίου. Όλα πηγαίνουν σύμφωνα με το σχέδιο τους και έτσι στις 8 Σεπτεμβρίου ο οθωμανικός στόλος βρίσκεται στην είσοδο του στενού του Αργολικού Κόλπου, που χωρίζει τις Σπέτσες από την Ερμιονίδα. Φυσικά, αυτό που δεν έχουν υπολογίσει οι Οθωμανοί είναι η… ασυνεννοησία των Ελλήνων! 

Μόλις ο οθωμανικός στόλος βρίσκεται στη θάλασσα των Κυθήρων, αμέσως σήμανε συναγερμός στο ναυτικό των Αγωνιστών! Κανείς, όμως, δεν είναι έτοιμος! Κανείς δεν ξέρει τι να κάνει! Ο ελληνικός στόλος, προσπαθώντας να εμποδίσει με οποιοδήποτε τρόπο τον εχθρό, σχηματίζει μια γραμμή από την Αντίμηλο έως τη Μονεμβασιά. Ο Ανδρέας Μιαούλης, ως αρχηγός, διατάζει τα πλοία να τον ακολουθήσουν στο στενό για να αντιμετωπίσουν πιο εύκολα εκεί τους Οθωμανούς. Οι υπόλοιποι πλοίαρχοι, όμως, και συγκεκριμένα ο Ανάργυρος Λεμπέσης, ο Λεονάρδος Θεοδωρής, ο Λάζαρος Παναγιώτας και ο Αντώνιος Κριεζής, καταλαβαίνουν ότι ο Μιαούλης δε θέλει να συγκρουστούν και έτσι παρερμηνεύουν το σήμα που στέλνει! Αποτέλεσμα; Τα τέσσερα πλοία τους πλέουν ανατολικότερα από τα υπόλοιπα και ξαφνικά βρίσκονται ανάμεσα στα πλοία του εχθρού! Ο Αντώνιος Κριεζής αρχίζει να κανονιοβολεί τα οθωμανικά πλοία, τα οποία συνεχίζουν κανονικά την πορεία τους. Και έτσι.. ξεκινάει η ναυμαχία των Σπετσών!

Μέσα σε λίγη ώρα, η σύγκρουση επεκτείνεται σε όλα τα πλοία του ελληνικού και του οθωμανικού στόλου, που αριθμούνται περίπου πάνω από 140. Από τη δυτική πλευρά, ο μπουρλοτιέρης Ανδρέας Πιπίνος επιχειρεί να κολλήσει το πυρπολικό του κοντά σε ένα οθωμανικό πλοίο, αλλά δυστυχώς δεν τα καταφέρνει και πιάνει φωτιά μαζί με όλους τους ναύτες. Η φωτιά αναγκάζει τον εχθρικό στόλο να απομακρυνθεί. Από την άλλη πλευρά, την ανατολική, ο πυρπολητής Κοσμάς Μπαρμπάτης από τις Σπέτσες επιτίθεται με το πλοίο του στην οθωμανική ναυαρχίδα, κατευθυνόμενος προς το κέντρο του στόλου, προσπαθώντας να την πυρπολήσει. Αν και δεν την πετυχαίνει, η καταστροφή του πλοίου του Μπαρμπάτη αναγκάζει τον οθωμανικό στόλο να υποχωρήσει και από την ανατολική πλευρά. 

Οι Οθωμανοί επιστρέφουν δύο ακόμη φορές για να καταλάβουν το νησί των Σπετσών, αλλά τα πυρπολικά του ελληνικού στόλου καταφέρνουν να τους τρομάξουν και να τους αναγκάσουν να υποχωρήσουν. Η ναυμαχία των Σπετσών λήγει οριστικά στις 13 Σεπτέμβριου του 1822. Ο ελληνικός στόλος είναι ο νικητής! Οι Σπέτσες παραμένουν στο πλευρό των Αγωνιστών!

ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕ:

• Το ναυτικό του Αγώνα συγκροτήθηκε κυρίως από τα πλοία που παρείχαν τρία νησιά: Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά. Τα περισσότερα από αυτά ήταν εμπορικά, μικρά σε μέγεθος, αλλά πολύ γρήγορα στο νερό. Αυτό που ξεχώριζε ανάμεσά τους ήταν το πυρπολικό: ένα πλοίο πολύ φθηνής κατασκευής, γεμάτο εύφλεκτα υλικά που προκαλούσε πανικό στον αντίπαλο! Κατέβασε εδώ το φυλλάδιο του Μουσείου και παρατήρησε καλά τις φωτογραφίες του πυρπολικού: πως είναι η κατασκευή του; Ποια είναι η "σκαμπαβιά"; Μη ξεχάσεις να σχεδιάσεις το πυρπολικό του Μπαρμπάτση!

• Ο Ανδρέας Μιαούλης ήταν ναύαρχος του στόλου της Ύδρας, αλλά και γενικός αρχηγός όλων των ναυτικών δυνάμεων της επανάστασης. Ως ναύαρχος διεύθυνε όλες σχεδόν τις ναυτικές ενέργειες των Αγωνιστών και φυσικά καθοδηγούσε τον στόλο στις ναυμαχίες. Ο Μιαούλης είχε διακριθεί για τη στρατηγική και την αποφασιστικότητα του, ενώ όλοι γνώριζαν ότι έπαιρνε τις πιο σωστές αποφάσεις στις πιο δύσκολες στιγμές του Αγώνα. Το ήξερες ότι το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας έχει στις συλλογές του προσωπικά αντικείμενα του Μιαούλη; Εκτός από την πίπα και το τηλεσκόπιο του ναυάρχου, υπάρχουν πολλά ακόμη εκθέματα από το ναυτικό αγώνα του 1821. Μπες εδώ και ανακάλυψέ τα όλα!

• Ο Κοσμάς Μπαρμπάτσης, που καταγόταν από τις Σπέτσες, ήταν ναυτικός που πολέμησε ως πυρπολητής σε πολλές ναυμαχίες της επανάστασης. Η πιο ηρωική του πράξη είναι αυτή που έγινε στη ναυμαχία των Σπετσών και οδήγησε στην υποχώρηση του οθωμανικού στόλου. Για να τον τιμήσει το νησί, κάθε χρόνο στις αρχές του Σεπτεμβρίου αναπαριστούν την πυρπόληση της οθωμανικής ναυαρχίδας (με ομοίωμα καραβιού) που συνοδεύεται από πυροτεχνήματα και βεγγαλικά. Η «Αρμάτα» είναι ένα από τα πιο παλιά παραδοσιακά έθιμα του νησιού. Φυσικά, την ίδια μέρα της πυρπόλησης (8 Σεπτεμβρίου) γιορτάζει και η Παναγία η Αρμάτα, ο μικρός ναός που βρίσκεται στο Παλιό Λιμάνι του νησιού, με τη βοήθεια της οποίας νίκησαν οι Έλληνες. Δες εδώ ένα βίντεο με την γιορτή της Αρμάτας που γίνεται στις Σπέτσες!