Μήνας Επανάστασης | Φιλική Εταιρεία
Ένα Ξανθό Τσακάλι με Σκούφο στο κεφάλι!
Στην Οδησσό τρεις φίλοι έμποροι συναντιούνται συχνά στο λιμάνι! Είναι οι Νικόλαος Σκουφάς, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Στις συναντήσεις τους ανταλλάσσουν τις σκέψεις τους και τις ανησυχίες τους για την πολιτική, την κοινωνική και την οικονομική κατάσταση της εποχής τους τόσο στην Ρωσία όσο και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ειδικά για την Ελληνική κοινότητα. Οι επαναστατικές ιδέες είναι αυτές που κυριαρχούν στις συζητήσεις τους και αυτές που τους ενώνουν! Η επιθυμία για αλλαγή!
Έτσι, αποφασίζουν και ιδρύουν την Φιλική Εταιρεία το φθινόπωρο του 1814 στο λιμάνι της Οδησσού. Συμβολικά, ισχυρίζονται ότι η ημερομηνία ίδρυσής της είναι η 14η Σεπτεμβρίου 1814. Η Φιλική Εταιρεία αποτελεί μία μυστική επαναστατική οργάνωση που σταδιακά θα μεταδώσει την ιδέα της Επανάστασης και της Ελευθερίας στους Έλληνες. Όπως ο ίδιος ο Ξάνθος γράφει στα απομνημονεύματά του, βασική αποστολή της οργάνωσης είναι η:
Ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας!
Αν και η Φιλική Εταιρεία ξεκινά με λιγοστά μέλη, σημειώνει τρομερή ανάπτυξη και μέχρι τους πρώτους μήνες του 1821, τα μέλη της αριθμούν δεκάδες χιλιάδες τόσο στην σημερινή Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ωστόσο, μόλις 1096 ονόματα μελών είναι γνωστά, ενώ θρυλούνται ως μέλη της ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α’ .
Πάντα ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει την οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας! Κανένα από τα μέλη δε γνωρίζει την «Αόρατη Αρχή», τον αρχηγό δηλαδή της Εταιρείας, αλλά ούτε μπορεί να ρωτήσει ούτε και να το συζητήσει! Ο ρόλος τους είναι να εκτελούν εντολές, χωρίς να έχουν κάποιο δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων. Για ποιο λόγο, λοιπόν, να γίνει μέλος; Γιατί η πίστη στην ιδέα της Επανάστασης και της Ελευθερίας είναι μεγάλη! Η είσοδος των μελών στην οργάνωση αποτελεί μία περίπλοκη διαδικασία, και μάλιστα έχει και έναν χαρακτήρα ιεροτελεστίας. Συνήθως, αφού πλησιάσουν κάποιον και σιγουρευτούν για το ήθος του και τον χαρακτήρα του, τον μυούν στις ιδέες της Εταιρείας και τον βάζουν να ορκιστεί.
Ορκίζομαι εις το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης,
ενώπιον του Υπερτάτου Όντος, να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν,
υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα το μυστήριον,
το οποίον θα μου εξηγηθεί και ότι θα αποκριθώ την αλήθειαν εις ό,τι ερωτηθώ.
Καθώς η Φιλική Εταιρεία είναι μία μυστική οργάνωση, αναπτύσσει ένα κρυφό τρόπο επικοινωνίας, ώστε να μην γίνεται αντιληπτή η δράση της και οι σκοποί της. Η Επανάσταση και η Ελευθερία είναι δύο σκοποί υψηλού κινδύνου και μεγάλης αντίδρασης για την εποχή των Φιλικών! Οι μυστικοί κώδικες αφορούν από τον τρόπο που θα χαιρετίσουν ο ένας τον άλλον, μέχρι το πως θα μιλήσουν για τα όπλα ή για κάποιον αρχηγό. Έτσι, αναπτύσσουν ένα κρυπτογραφικό αλφάβητο που τους βοηθά στην γραπτή τους επικοινωνία. Οι Φιλικοί, λοιπόν, χρησιμοποιούν τα γνωστά γράμματα του αλφαβήτου με διαφορετική φωνητική αξία: κάποιοι αριθμοί αντικαθιστούν τα γράμματα, ενώ κάποια γράμματα της αλφαβήτας λείπουν ή αντικαθιστούν το ένα το άλλο. Ακόμα, δημιουργούν μία σειρά από ονομασίες – κωδικούς που σχετίζονται με πρόσωπα, τοποθεσίες και οτιδήποτε έχει σημασία για την εξέλιξη του αγώνα! Έτσι, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ είναι γνωστός ως ο «Α.Β.», ο Νικόλαος Σκουφάς ως ο «Α.Γ.», ο Εμμανουήλ Ξάνθος ως «Α.Ζ.», ενώ ο Αλέξανδρος Υψηλάντης γίνεται γνωστός ως ο «Καλός» ή ο «Ανδρέας Ραδάμανθυς», ο Παπαφλέσσας ως ο «Αρμόδιος» και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ως ο «113»
Όμως ο καιρός ωριμάζει και οι Φιλικοί αισθάνονται ότι μόνο η μυστικότητα και οι μικρές αντιδράσεις δεν αρκούν για να πετύχουν τον σκοπό τους. Έχει έρθει η ώρα για πραγματική δράση καθώς η ιδέα της Επανάστασης έχει πλέον εδραιωθεί! Τον Απρίλιο του 1820 αναλαμβάνει την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης. Όλοι μαζί μελετάνε προσεκτικά τα σχέδιά τους για τον τόπο και τον τρόπο της εξέγερσης. Καταλήγουν στην απλή ιδέα της ταυτόχρονης επίθεσης από δύο διαφορετικά σημεία.
Στις αρχές του 1821 οι αγωνιστές προετοιμάζονται ελέγχοντας ότι έχουν τα αναγκαία εφόδια. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με την ομάδα του, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, κινείται σιγά σιγά μέσα στην Πελοπόννησο. Την ίδια στιγμή ο Υψηλάντης περνά τον ποταμό Προύθο και φτάνει προς το Ιάσιο της Μολδαβίας. Πολύ σύντομα οι μάχες αρχίζουν και η Επανάσταση είναι προ των πυλών.
ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕ:
- Ο Σκουφάς, ο Τσακάλωφ και ο Ξάνθος ιδρύουν την Φιλική Εταιρεία στην Οδησσό και συγκεκριμένα στην οδό Κρέσνι Περεούλοκ (Krasnij Pereulok), στο κτίριο με τον αριθμό 18. Αυτό το κτίριο είναι το σπίτι του Έλληνα επιχειρηματία και δημάρχου της πόλης, του Γρηγορίου Μαρασλή. Το 1994 το σπίτι αυτό μετατρέπεται στο Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας! Τι θα έλεγες, λοιπόν, να πηγαίναμε μία βόλτα μέχρι εκεί; Μπες εδώ και βρες τις φωτογραφίες του εσωτερικού του σπιτιού. Πώς είναι τα δωμάτια; Τι αντικείμενα βλέπεις; Στο Μουσείο σήμερα υπάρχει μία βιβλιοθήκη με περίπου 6.000 βιβλία! Στις συλλογές του Μουσείου μπορεί κανείς να βρει χάρτες, φωτογραφίες, χειρόγραφα, έγγραφα στον κρυπτογραφικό κώδικα των Φιλικών, ακόμα και χειρόγραφες προκηρύξεις του Αλέξανδρου Υψηλάντη!
- Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σχεδίασε μία σημαία με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας για να εμπνεύσει τους αγωνιστές. Μάλιστα, μερικοί λένε ότι την ευλόγησε και την έστησε σε ένα ξύλινο σταυρό στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Πώς ήταν η σημαία; Ψάξε κάτω στις φωτογραφίες και βρες την: είναι φτιαγμένη από λευκό ύφασμα και απεικονίζει κλαδιά ελιάς με δύο σημαίες στα πλάι. Τι άλλα σχέδια παρατηρείς; Ποια γράμματα αναγνωρίζεις; Αν σήμερα φτιάχναμε τη Φιλική Εταιρεία, πώς θα σχεδιάζαμε τη σημαία της;
- Θυμάσαι το κρυπτογραφικό αλφάβητο που έφτιαξαν οι Φιλικοί για να μην τους καταλαβαίνει κανείς; Τι ιδιαίτερο είχε αυτό το αλφάβητο; Χρησιμοποίησαν το ελληνικό αλφάβητο και αντικατέστησαν τα Η και τα Υ με το Ι, ενώ άλλαξαν τη θέση του Ω με το ΟΥ και το Ο με το 8. Φυσικά τα γράμματα Ξ και Ψ τα έγραφαν ως ΚΣ και ΠΣ και τα αποκρυπτογραφούσαν με το «άθροισμα» αυτών των γραμμάτων! Αν μπερδεύτηκες με όλα αυτά, τότε κατέβασε το φυλλάδιο του Μουσείου εδώ και σπάσε τον Φιλικό Κώδικα! Ποια είναι η αρχή; Ποιο γράμμα αντιστοιχεί σε ποιο; Για να ανακαλύψεις την αρχή, δεν έχεις παρά να ενώσεις τον Βόρειο Πόλο με τον Νότιο!
